ಇಂದು ಭಾರತದ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿದೆಯಾದರೂ, “ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳು” ಎಂಬ ಮೂಲ ತತ್ವದ ಕುರಿತು ನಾವು ತೀವ್ರವಾದ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಕೇವಲ ವೃತ್ತಿಪರ ಜ್ಞಾನವನ್ನಷ್ಟೇ ನೀಡುವುದು ಸಾಕಾಗದು; ಬದಲಾಗಿ, ಅವನೊಳಗಿನ ಚಿಂತನೆ ಶುದ್ಧವಾಗಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಇಂದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ – ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿದ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾನವನ ಮನದಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಬೀಜ ಬಿತ್ತುತ್ತಿವೆಯೆ?
ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಎಂದರೇನು?
ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಶರೀರ ಅಥವಾ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರವನ್ನು ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಇಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲ. ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆ, ಚಿಂತನೆಯ ನಿರ್ಮಲತೆ, ಮಾತಿನ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ಹಾಗೂ ಆಚರಣೆಯ ನೈತಿಕತೆಗೂ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಒಳಗಿನ ಶುದ್ಧತೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಧ್ಯೇಯ
ಇಂದಿನ ವಿದ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಮ್ಮ ಮೌಲ್ಯಘಟಿತ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಸತ್ಯ. ಬಹುತೇಕ ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳು:
ವೃತ್ತಿಪರ ಯಶಸ್ಸು (Career Success)
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಸಿದ್ಧತೆ
ಟಾಪ್ ರ್ಯಾಂಕ್, ಅಂಕಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಮಾದರಿಯ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿವೆ. ಇದರಿಂದ ಮೌಲ್ಯಾಧಾರಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಶುದ್ಧವಾಗಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆ ಆಗುತ್ತಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟ.
ನೈತಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಕೊಡುವ ಮಹತ್ವ
ಕೆಲವು ವಿದ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನೈತಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ, ಜೀವನ ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿ, ಸಮಾಜ ಸೇವಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆದರೂ ಈ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪ್ರತೀ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಒಳಗೆ ಬೇರು ಬಿತ್ತುತ್ತಿದೆಯೆಂಬುದನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಕಷ್ಟ.
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಮರಳುಗುಂಡಿ
ಈಗ ಮಕ್ಕಳು ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮರುಳುಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮೊಬೈಲ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಬಳಸುವಿಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಓದಿನ ಒತ್ತಡವೂ ಮಾನವೀಯತೆಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಅಂಕಗಳು, ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರಗಳು, ಉದ್ಯೋಗ—ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸ್ವಚ್ಛ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬದಲಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಪೋಷಕರು, ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ
ಸ್ವಚ್ಛತೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬೀಜವಾಗಿ ಬಿತ್ತಬೇಕಾದರೆ, ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರು ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಿತ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರಬೇಕು. ಇದೇ ಮಕ್ಕಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯ ದೀಪ ಬೆಳಗಿಸುವ ಶಕ್ತಿ.
ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪಾಲು
ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಾಧಾರಿತ ಕಥೆಗಳು, ಶ್ಲೋಕಗಳು, ಉಪದೇಶಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಇವುವು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸ್ವಚ್ಛತೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ಕರುಣೆ ಮುಂತಾದ ಗುಣಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇಂದಿನ ಪಠ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಶಗಳು ಬಹುತೇಕ ಕಾಣೆಯಾಗಿವೆ.
ಸಾರಾಂಶವಾಗಿ:
ಇಂದಿನ ವಿದ್ಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಬೀಜ ಬಿತ್ತಲು ಕೆಲವೊಂದು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಸತ್ಯ. ಆದರೆ, ಆ ಬೀಜದ ಪೋಷಣೆ, ಬೆಳೆವಣಿಗೆ ಹಾಗೂ ಫಲದ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇನ್ನೂ ಬಹುತೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಸಂಸ್ಕಾರ, ಪೋಷಕರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ, ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೌಲ್ಯಾಧಾರಿತ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ.
ಸ್ವಚ್ಛ ಮನಸ್ಸು ಅಂದರೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಿರಬೇಕು, ಆತ್ಮದಲ್ಲಿಯ ಶುದ್ಧತೆ ಇರಬೇಕು, ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ ಇರಬೇಕು. ಈ ಗುಣಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಶಿಕ್ಷಣವಿದೆ ಎಂದರೆ, ನಾವೇನು ನಿಜವಾದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹೊಗಳಿಕೆ ನೀಡಬಹುದು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿಯಷ್ಟೆ ಎಂಬ ಅಪವಾದ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಬೀಳಲಿದೆ.