ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಪವಿತ್ರ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ “ದೀಪಾವಳಿ” ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಘಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಬೆಳಕಿನ ಹಬ್ಬವಲ್ಲ — ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಯ ಉತ್ಸವ. ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರರು ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 527ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ತಿಕ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ನಿರ್ವಾಣವನ್ನು ಪಡೆದರು ಎಂಬ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ, ಜೈನರು ಈ ದಿನವನ್ನು ದೀಪಾವಳಿಯಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಹಾವೀರರು ಲೋಕದಿಂದ ತ್ಯಜಿಸಿದ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅನಂತ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ “ಜ್ಞಾನ ದೀಪ” ಹಚ್ಚಿದರೆಂದು ನಂಬಿಕೆ.
ಈ ದಿನದ ಗೌರವಕ್ಕಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವ “ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನ” ಜೈನರ ದೀಪಾವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಆಚರಣೆ. ಇದು ಭಕ್ತಿಯ, ಶುದ್ಧಿಯ ಮತ್ತು ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದು, ದೇಹ, ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ತ್ರಿವಿಧ ಶುದ್ಧೀಕರಣದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.
“ಅರ್ಗ್ಯ” ಎಂಬ ಪದದ ಅರ್ಥ
ಅರ್ಗ್ಯ ಎಂಬುದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ. ಇದರ ಅರ್ಥ “ಪೂಜೆಯ ಅರ್ಪಣೆ” ಅಥವಾ “ಪಾವನ ಸಮರ್ಪಣೆ”. ದೇವತೆ ಅಥವಾ ತೀರ್ಥಂಕರರಿಗೆ ಗೌರವಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುವ ಶುದ್ಧ ದ್ರವ್ಯ ಅಥವಾ ವಸ್ತು.
ಅರ್ಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುವ ವಸ್ತುಗಳು:
- ಶುದ್ಧ ನೀರು (ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯ ಸಂಕೇತ)
- ಹಾಲು (ಪವಿತ್ರತೆ)
- ಅಕ್ಷತೆ (ಸಂಪೂರ್ಣತೆ)
- ಹೂವು (ಭಾವದ ಶುದ್ಧತೆ)
- ಧೂಪ, ದೀಪ (ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬೆಳಕು)
ಈ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಸೇರಿಸಿ “ಅರ್ಗ್ಯಾಭಿಷೇಕ” ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಭಕ್ತರು ತಮ್ಮ ಅಹಂಕಾರ, ರಾಗ-ದ್ವೇಷ ಮತ್ತು ಕರ್ಮದ ಬಂಧನಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಸಂದೇಶವೇ:
“ಸಮ್ಯಕ್ ದರ್ಶನ, ಸಮ್ಯಕ್ ಜ್ಞಾನ, ಸಮ್ಯಕ್ ಚರಿತ್ರ — ಇವೇ ಮೋಕ್ಷದ ಮಾರ್ಗ.”
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನವು ಈ ಮೂರು ತತ್ವಗಳ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಜೀವನವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವ ಚಟುವಟಿಕೆ.
ದೀಪಾವಳಿಯ ಬೆಳಕು ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದು, ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನವು ಆ ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಯನ್ನು ಅರಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳು
- ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಾಗೃತಿ: ಮಹಾವೀರರ ತತ್ವಗಳಾದ ಅಹಿಂಸೆ, ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಪರಿಗ್ರಹವನ್ನು ಜೀವನದ ಭಾಗವನ್ನಾಗಿಸುವುದು.
- ಆತ್ಮಪರಿಶುದ್ಧಿ: ಕರ್ಮದ ಬಂಧನದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯಲು ಧ್ಯಾನ, ಪಾಠ ಮತ್ತು ಕ್ಷಮೆಯ ಅಭ್ಯಾಸ.
- ಸಾಮೂಹಿಕ ಏಕತೆ: ಜೈನ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ ವರ್ಗದವರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು.
- ದಾನಧರ್ಮ ಪ್ರೇರಣೆ: ಆಹಾರ, ವಸ್ತ್ರ, ವಿದ್ಯೆ ಅಥವಾ ಸೇವೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಾನ ಮಾಡುವುದು.
- ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ: ದೀಪಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಟಾಕಿ ಅಥವಾ ಹಿಂಸೆ ತಡೆದು, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುವುದು.
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನದ ಆಚರಣೆ ವಿಧಾನ
- ಪ್ರಾತಃಕಾಲದ ಮಹಾವೀರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ: ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾವೀರರ ಚಿಹ್ನೆ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಮೆಗೆ ಅರ್ಗ್ಯಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪಾಠ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ: ಉತ್ತರಾಧ್ಯಯನ ಸೂತ್ರ, ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂದಿರ ಸ್ತೋತ್ರ, ಅಥವಾ ಭಗವತ್ ಆರಾಧನೆ ಪಠಣ.
- ಮಿಚ್ಛಾಮಿ ದುಕ್ಕಡಂ ಆಚರಣೆ: ಪರಸ್ಪರ ಕ್ಷಮೆ ಯಾಚಿಸಿ ಮನಸ್ಸಿನ ಅಸಹನೆಗಳನ್ನು ಕರಗಿಸುವುದು.
- ಸಾಮೂಹಿಕ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು: ಮಹಾವೀರರ ತತ್ವಗಳ ಕುರಿತು ಪಂಡಿತರ ಉಪನ್ಯಾಸ, ಯುವಕರ ಚರ್ಚಾ ವಲಯ.
- ದೀಪಾರಾಧನೆ: ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಗಾಗಿ ದೀಪ ಬೆಳಗಿಸುವುದು.
- ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವಾ ಕಾರ್ಯಗಳು: ಆಹಾರ ವಿತರಣೆ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಬಿರ, ಶಿಕ್ಷಣ ಸಹಾಯ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಅರ್ಗ್ಯಾಭಿಯಾನದ ವಿಶೇಷ ಚಿಹ್ನೆಗಳು
- ಜ್ಞಾನ ದೀಪ: ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಯ ಸಂಕೇತ.
- ಶಾಂತಿ ಧ್ವಜ: ಅಹಿಂಸೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿ ಹಾರಿಸುವುದು.
- ಪೂಜಾ ತಟ್ಟೆ: ಪಂಚದ್ರವ್ಯಗಳಿಂದ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ಅರ್ಗ್ಯ.
- ಪಾಠ ಪುಸ್ತಕಗಳು: ಮಹಾವೀರರ ಉಪದೇಶದ ಗ್ರಂಥಗಳು.
ಸಮಾಜದ ನೈತಿಕ ಸಂದೇಶ
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನವು ವೈಭವದ ಪ್ರದರ್ಶನವಲ್ಲ — ಇದು ಆಂತರಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಅಭಿಯಾನ. ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಪ್ರಕಾರ, ದೀಪಾವಳಿ ದಿನ ನಾವು ಹಚ್ಚುವ ದೀಪಗಳು ಮನೆಗಳ ಅಲಂಕಾರಕ್ಕಲ್ಲ, ಮನಸ್ಸಿನ ಅಂಧಕಾರ ನಿವಾರಣೆಗೆ.
ಪ್ರತಿ ಜೈನನೂ ಈ ದಿನ ತನ್ನ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಬೇಕು — “ನಾನು ಶಾಂತ, ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸತ್ಯನಿಷ್ಠ ಜೀವನೆಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದೀನೆಯೆ?”
ಇಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸಂದೇಶ
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನವು ಯುವಜನತೆಗೆ ತತ್ವಾಧಾರಿತ ಜೀವನದ ಪಾಠ ನೀಡುತ್ತದೆ.
- ದೀಪಾವಳಿ ಅಂದರೆ ಪಟಾಕಿ ಅಲ್ಲ, ಧ್ಯಾನದ ಕ್ಷಣ.
- ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸೇವೆ, ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆ.
- ಪಾರಂಪರ್ಯವನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿ, ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಬೆಳಗಿಸುವ ಜ್ಞಾನ.
ಉಪಸಂಹಾರ
ಜೈನರ ದೀಪಾವಳಿ “ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನ”ವು ಧರ್ಮ, ದಾನ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದೇ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರರ ನಿರ್ವಾಣ ಸ್ಮರಣೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅವರ ತತ್ವದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವೂ ಆಗಿದೆ.
ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನದ ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥ —
“ಮನದ ಕತ್ತಲೆಯನ್ನು ದೂರಿಸಿ, ಆತ್ಮದ ಬೆಳಕನ್ನು ಬೆಳಗಿಸು.”
ಘೋಷವಾಕ್ಯ:
“ದೀಪಾವಳಿಯ ಬೆಳಕು ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಅಲ್ಲ, ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಇರಲಿ – ಅರ್ಗ್ಯ ಅಭಿಯಾನದಿಂದ ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿ ಬೆಳಗಲಿ!”