ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಯಾಗಿದೆ. ದೇವರನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಶ್ರದ್ಧೆ, ಭಕ್ತಿ, ಮತ್ತು ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯನ್ನು ಪ್ರಾಪ್ತಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಪೂಜೆಯ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದು. ಇದರಲ್ಲಿ, ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರ ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ರೀತಿ ಅಥವಾ ಕ್ರಮವು ಅತ್ಯಂತ ಪಾವನ ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತವಾಗಿದೆ. ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ, ಮನಸ್ಸಿನ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಪೂಜಾ ವಿಧಿಯು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು.
1. ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರ ಶುದ್ಧತೆ
ಪೂಜೆಯು ದೇವರ ಮುಂದೆ ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನಿಜವಾದ ಪೂಜೆಯಾಗಲು, ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವನು ದೈಹಿಕ, ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಶುದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಮಂತ್ರಪಠಣದೊಂದಿಗೆ ಪೂಜಾ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲಿಸುವುದು ಪೂಜಾ ನಿಯಮದ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ದೇಹದ ಶುದ್ಧತೆ:
ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಮುಂಚೆ, ದೇಹದ ಶುದ್ಧತೆ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು, ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವನು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
- ಸ್ನಾನ: ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಮುನ್ನ ದೇಹದ ಹೊರಗಿನ ಮಲಿನತೆ, ಧೂಳು, ಕಸ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಸ್ನಾನವು ಕೇವಲ ದೇಹದ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿರದೇ, ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
- ದಂತಶುದ್ಧಿ: ಪೂಜೆಗೆ ಮೊದಲು ದಂತವನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುವುದೂ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ದೇಹ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ದೇವರ ಪೂಜೆಗೆ ಶುದ್ಧತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಮರ್ಪಣೆಯಾಗಲು ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತದೆ.
ವಸ್ತ್ರದ ಶುದ್ಧತೆ:
ಪೂಜೆಗೆ ಮುನ್ನ, ದೇಹದ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಶುದ್ಧವಾದ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸುವುದೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.
- ಹಸಿವಾದ ವಸ್ತ್ರ: ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಶುದ್ಧವಾದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದು ಪೂಜಾ ಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಸಿವಾದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶುದ್ಧತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
- ಅಶುದ್ಧ ವಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ದೂರ: ಪೂಜಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಧರಿಸುವ ಬಟ್ಟೆಗಳು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿರಬೇಕು, ಅಶುದ್ಧವಾದ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಬಾರದು. ಈ ವಸ್ತ್ರವು ದೇವರ ಸಂಕೀರ್ಣದಂತಹ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧತೆಯೊಂದಿಗೆ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಕಾರಿ.
ಮನಸಿನ ಶುದ್ಧತೆ:
- ಮಾನಸಿಕ ಏಕಾಗ್ರತೆ: ಶುದ್ಧ ಮನಸ್ಸು ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಪೂಜೆಗೆ ಮುನ್ನ, ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವನು ಮಾನಸಿಕ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಚಿಂತೆಗಳು, ಆತಂಕಗಳು, ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ತೊರೆದು, ದೇವರ ಮುಂದೆ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.
- ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ: ಪೂಜೆಯ ಮೊದಲು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುವುದು, ಧೈವಿಕ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತದೆ. ಧ್ಯಾನದ ಮೂಲಕ ಮನಸ್ಸು ಏಕಾಗ್ರವಾಗಿ ದೇವರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗೆ ತೊಡಗುತ್ತದೆ.
2. ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರ ರೀತಿ
ಪೂಜಾ ವಿಧಿ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು, ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಹಾಗೂ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಪೂಜಾ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿವೆ. ಪೂಜೆಯ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ, ಪೂಜಾ ವಿಧಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳದ ಆಯ್ಕೆ ಮತ್ತು ತಯಾರಿ:
- ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳದ ಶುದ್ಧತೆ:
ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳವು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿರಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮನೆಯ ದೇವರ ಕೋಣೆ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕಸ, ಅಶುದ್ಧ ವಸ್ತುಗಳಿಲ್ಲದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳದ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯು ಪೂಜೆಯ ಪವಿತ್ರತೆಯನ್ನು ತರುವುದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. - ಪೂಜಾ ಸಾಮಾನು:
ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಬೇಕಾದ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧವಾಗಿಟ್ಟಿರಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ದೀಪ, ಧೂಪ, ಅಕ್ಷತೆ, ಪುಷ್ಪ, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, ಹಣ್ಣು, ಕುಂಕುಮ, ಅರಿಶಿನ, ನೈವೇದ್ಯ ಇತ್ಯಾದಿ ಪೂಜಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಪೂಜೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ.
ಪೂಜಾ ವಿಧಿ (ಪೂಜಾ ಕ್ರಮ):
ಪೂಜೆಯ ಕ್ರಮವು ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ನಡೆವಂತಿರಬೇಕು. ಇದು ದೇವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಣೆ, ಆರಾಧನೆ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು.
- ಸಮರ್ಪಣಾ ವಿಧಿ (ಆವಾಹನೆ):
ಪೂಜೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವನು ದೇವರನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಮಂತ್ರಿಸಬೇಕು. ಆವಾಹನೆ ಮಂತ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ದೇವರನ್ನು ಆಮಂತ್ರಿಸಿ, ಅವರನ್ನು ಪೂಜಾ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬರಮಾಡುವುದು ಶ್ರದ್ಧಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. - ಧೂಪ ದೀಪ ಆರತಿ:
ಧೂಪ ಮತ್ತು ದೀಪವನ್ನು ಹಚ್ಚಿ, ದೇವರನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದು ಪೂಜೆಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಧೂಪದ ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ದೀಪದ ಬೆಳಕು ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಆರತಿಯು ದೇವರ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಮುಂದೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಾ, ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹವನ್ನು ಕೋರುತ್ತೇವೆ. - ಮಂತ್ರ ಪಠಣ:
ಪವಿತ್ರ ವೇದ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಿಸೋದು ಪೂಜಾ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಮಂತ್ರಪಠಣವು ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ. ಮಂತ್ರಗಳು ಶ್ರವಣ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತವೆ. - ನೈವೇದ್ಯ:
ಪೂಜೆಯ ಕೊನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ದೇವರಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಣ್ಣುಗಳು, ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು ಅಥವಾ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಸಿದ್ಧ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. - ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾದ ವಿತರಣೆ:
ಪೂಜೆಯ ನಂತರ, ದೇವರ ಬಳಿ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಪೂಜಾ ವಿಧಿಯ ಅಂತಿಮ ಅಂಗವಾಗಿ ದೇವರನ್ನು ಧನ್ಯವಾದಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪೂಜೆಯ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆ:
ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವನು ತಪಸ್ಸು, ಶ್ರದ್ಧೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಸಹಿತ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಬೇಕು. ತಪಸ್ಸು ಎಂದರೆ ಒಂದು ಶ್ರದ್ಧೆಪೂರ್ಣ ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆ. ದೇವರ ಪೂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ದೈಹಿಕ ಶುದ್ಧತೆಗಿಂತ ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.