ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಅವಲಂಬನೆ ?

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಅವಲಂಬನೆ ಇಂದಿನ ದಿನದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲರ ಜೀವನದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಫೇಸ್ಬುಕ್, ಟ್ವಿಟರ್, ಇನ್‌ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್, ವಾಟ್ಸಾಪ್, ಹಾಗೂ ಇತರ ಅನೇಕ ಜಾಲತಾಣಗಳು ನಮ್ಮ ಸಂಬಂಧಗಳು, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ, ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಬದುಕಿಗೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಿವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಅವಲಂಬನೆಯು ಮಿತಿಯಾಚೆಯಾದರೆ, ಅದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಬದುಕಿಗೆ ಮಾರಕವಾಗಬಲ್ಲದು. ಈಗಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಈ ಅವಲಂಬನೆಯ ತೀವ್ರತೆ ಹೇಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ, ಆರೋಗ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ನೋಡೋಣ.

1. ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಬಳಕೆಯು ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಮಹತ್ವದ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತಾದಾಗ ಇದು ವಾಸ್ತವ ಜೀವನದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ.

• ಮಾನದಂಡದ ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದ ಕುಸಿತ: ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇತರರ “ಪರಿಪೂರ್ಣ” ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೋಡಿ, ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅವುಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ಬಲು ದೊಡ್ಡ ಹೊಡೆತ ನೀಡಬಹುದು. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಲು ವಿಲಕ್ಷಣ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ತನ್ನ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಧಾನಗೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ.
• ತೀವ್ರ ಮಾನಸಿಕ ಒತ್ತಡ (Depression): ಅತಿಯಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಬಳಕೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಬ್ಬಂಟಿತನದ ಸುತ್ತಲೂ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅವರು “FOMO” (Fear of Missing Out) ಅಂದರೆ ಇತರರು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಾರೆ. ನಿರಂತರವಾಗಿ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇತರರ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡುವುದು, ತನ್ನದೇ ಜೀವನವನ್ನು ಅಪೂರ್ಣ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋದು ಮಾನಸಿಕ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ನಿದ್ರಾಭಂಗ ಮತ್ತು ಅತಿಶಯ ಕಾಳಜಿ: ಅತಿಯಾಗಿ ಜಾಲತಾಣ ಬಳಸುವುದರಿಂದ ನಿದ್ರಾ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಕಷ್ಟು ಜನರು ಮೊಬೈಲ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಕಳೆಯುವುದರಿಂದ ನಿದ್ರಾಭಂಗಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ, ಇದು ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

2. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ

ಆನ್‌ಲೈನ್ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಾಸ್ತವಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ ದುಷ್ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ.

• ವಾಸ್ತವಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಹಾನಿ: ಒಬ್ಬರು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೆಯುವವರು ವಾಸ್ತವಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕಡೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಗಮನ ಕೊಡುವುದರಿಂದ, ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು, ಸ್ನೇಹಿತರು ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಕಾರ, ಸಂಪರ್ಕ, ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಬಾಂಧವ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಹಾನಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.
• ಭಾವಾತ್ಮಕ ಸಂಪರ್ಕದ ಕೊರತೆ: ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಂಪರ್ಕವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಭಾವಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಭೇಟಿಯಾಗದೆ, ಆನ್‌ಲೈನ್ ಮೂಲಕ ಸಮಾಧಾನಗೊಂಡು, ಭಾವಾತ್ಮಕ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೈಜ ಸಂಪರ್ಕ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

3. ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೆಯುವುದರಿಂದ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ.

• ನಿರಂತರ ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರವೇಶ: ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೂಲಕ ನಿತ್ಯದ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಏಕಾಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಂದೇಶಗಳು ಅಥವಾ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಕೆಲಸದ ಉತ್ಪಾದಕತೆಗೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಕ್ರೀಟಿವಿಟಿ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಶಕ್ತಿಯ ಕುಸಿತ: ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವ ಸಮಯವು ನಮ್ಮ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ (creativity) ಹಾಗೂ ಆಲೋಚನೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅತಿಯಾಗಿ ಬಳಸುವುದರಿಂದ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಲೋಚನೆಗಳಿಗೆ ಸಮಯ ಮೀಸಲಾಗದಿರುವುದರಿಂದ ವಿವೇಕಪೂರ್ಣ ಚಿಂತನೆಗೆ ಕಡಿತವಾಗುತ್ತದೆ.

4. ಅಸಮರ್ಥಿತ ಮಾಹಿತಿಯ ಹರಿವು

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳು ಅಸಮರ್ಥಿತ ಮತ್ತು ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹರಡುವ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇದರಿಂದ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ.

• ಫೇಕ್ ನ್ಯೂಸ್ ಮತ್ತು ದುರಾತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸ: ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳು ಅಥವಾ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹಬ್ಬುವ ವದಂತಿಗಳು ಜನರಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಆತಂಕ ಹಾಗೂ ಗೊಂದಲ ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಇದು ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಲು ಜನರನ್ನು ತಪ್ಪು ದಾರಿ ಹಿಡಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು.
• ಮಾಹಿತಿ ದಿಗ್ಬಂಧನ (Information Overload): ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಮಾಹಿತಿ ದಿಗ್ಬಂಧನ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ನಿರಂತರವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮಾಹಿತಿ, ಹೊಸ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳು, ಮತ್ತು ಸುದ್ದಿಗಳ ಹರಿವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಬಹುದು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಯುಕ್ತಿಯುಕ್ತ ನಿರ್ಧಾರಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹಿಂಸಬಹುದು.

5. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಗೋಪ್ಯತೆ

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಗೌಪ್ಯತೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.

• ಗೌಪ್ಯತೆಯ ಅಪಾಯ: ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಬಳಕೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಇತರರಿಗೆ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದು, ಇದು ಐಡೆಂಟಿಟಿ ಕದಿಯುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ವಂಚನೆಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಬಹುದು. ದೊಡ್ಡ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರ ಡೇಟಾವನ್ನು ದೋಚುವಿಕೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.
• ಮಾಹಿತಿಯ ದುರುಪಯೋಗ: ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳು ನಮ್ಮ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ನಮ್ಮ ಮಾಹಿತಿ ಅನೇಕ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ದುರುಪಯೋಗವಾಗುವ ಅಪಾಯ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

6. ಭಾವಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಪರಿಣಾಮ

ಅತಿಯಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ತೀವ್ರ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

• ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯ (FOMO): ಇತರರು ಏನನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡಲು, ಏನನ್ನಾದರೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯದಿಂದ (Fear of Missing Out) ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಭಾವನೆ ತೀವ್ರವಾಗಿದಾಗ, ಇದು ಆತಂಕ ಹಾಗೂ ಮಾನಸಿಕ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಬಹುದು.
• ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಬುದ್ಧಿ (Comparative Mentality): ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇತರರ ಜೀವನವನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ, ಇದು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಮಾರೋಪ

ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಅವಲಂಬನೆ, ಮಿತಿಯಾಚೆಯಾದಾಗ, ಬದುಕಿಗೆ ಮಾರಕವಾಗಬಹುದು. ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹಾನಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುಸಿತ, ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗೌಪ್ಯತೆಯ ಹಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ರೀತಿಯ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಇದು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆ, ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿ ಹರಿವು, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಜೀವನವನ್ನು ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಳಿಸಬಹುದು.

ಆದರೆ, ಸರಿಯಾದ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನದ ಬಳಕೆಯೊಂದಿಗೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳು ಜೀವಿತಕ್ಕೇ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಬಲ್ಲವು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಮಿತಿಯಾದ ಮತ್ತು ಜಾಗರೂಕ ಬಳಕೆಗೆ ಮುಂದಾಗಬೇಕು.