ಒಬ್ಬ ಮಠಾಧಿಪತಿ ಮಾತ್ರ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಸಮುದಾಯದ ಆದರ್ಶ ಗುರು ಹಾಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಉನ್ನತಿಗಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿ, ಜನರಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚೇತನ ಮೂಡಿಸಿ, ಧರ್ಮದ ಸತ್ವವನ್ನು ಪಸರಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿರಬೇಕು.
1. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಪಾಂಡಿತ್ಯ
ಮಠಾಧಿಪತಿಯು ವೇದ, ಉಪನಿಷತ್ತು, ಪುರಾಣ, ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕು. ಅವರು ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದ ತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದು, ಜನರಿಗೆ ನೈತಿಕ ಜೀವನದ ಮಾರ್ಗ ತೋರಿಸಬೇಕು. ಕೇವಲ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನವಲ್ಲದೆ, ಅದು ಜನಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಬೇಕು.
2. ನೈತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಸತ್ಮಾರ್ಗದ ನಡೆ
ಒಬ್ಬ ಮಠಾಧಿಪತಿ ತಾನೇ ಆದರ್ಶ ಜೀವಿಯಾಗಬೇಕು. ಅವರ ಮಾತು, ನಡೆನುಡಿ, ಜೀವನ ಶೈಲಿ—all of these should be a guiding light for their followers. ತಾವು ಹೇಳುವ ಮಾತುಗಳು ತಾವು ಪಾಲಿಸುವುದಾದರೆ ಮಾತ್ರ, ಜನರು ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
3. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ
ಸಮುದಾಯದ ಮಕ್ಕಳು ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯಲಿ, ದಾರಿದ್ರ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುವವರು ಸಹಾಯ ಪಡೆಯಲಿ, ಅನಾಥರು ಆಶ್ರಯ ಹೊಂದಲಿ—ಇವುಗಳಿಗಾಗಿ ಮಠದ ಸಂಸ್ಥೆ ಶ್ರಮಿಸಬೇಕು. ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲ, ಸಮಾಜದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಮಠಾಧಿಪತಿಯ ಪಾತ್ರ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
4. ಸಮಾನತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ಸಹಿಷ್ಣುತೆ
ಅವರು ತಮ್ಮ ಜಾತಿಯ ಒಳಗೇ ಸೀಮಿತನಾಗದೆ, ಸಮುದಾಯದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆ ತೋರುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಜಾತಿ, ಮತ, ಲಿಂಗ, ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇವುಗಳ ಅಂತರವನ್ನು ಮೀರಿ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಹಕಾರ ನೀಡಬೇಕು.
5. ನವೀನ ಯುಗದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತು ಮುನ್ನಡೆಸುವುದು
ಈಗಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಠಗಳು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿರದೆ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಬೇಕು. ನವೀನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಆಧುನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಧಾನಗಳು, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಠಾಧಿಪತಿಯು ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು.
6. ಶಿಷ್ಯವೃಂದದ ಉತ್ತಮ ಪ್ರಬೋಧನೆ
ಮಠದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶಿಷ್ಯರು ಕೇವಲ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲ, ನೈತಿಕತೆ, ಸಮಾಜಸೇವೆ, ಮಾನವೀಯತೆ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರಾಗಲು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಬೇಕು. ಅವರು ಭವಿಷ್ಯದ ಮಠಾಧಿಪತಿಗಳಾಗಲಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ತರಬೇತಿ ಮಾಡಬೇಕು.
7. ಅಹಂಕಾರ, ಲೋಭ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿರಬೇಕು
ಇಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮಠಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿವೆ. ಒಬ್ಬ ಮಠಾಧಿಪತಿ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದು, ಮಠದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಬೇಕು. ಹಣ, ಅಧಿಕಾರ, ಭೋಗಗಳ ಪ್ರಲೋಭನದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕದೆ, ಸ್ವಚ್ಛತೆಯಿಂದ ಜೀವನ ನಡೆಸಬೇಕು.
8. ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಸ್ಕರಣೆಗೆ ಶ್ರಮ
ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮರೆಯಾಗದಂತೆ, ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯವರಿಗೆ ಅದರ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ಹೊಣೆಯನ್ನು ಮಠಾಧಿಪತಿ ನಿಭಾಯಿಸಬೇಕು. ಹಬ್ಬಗಳು, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಿಶೇಷ ಆಚರಣೆಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣಗಳು—ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಜನರಲ್ಲಿ ಧರ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಬೇಕು.
ನಿಷ್ಕರ್ಷೆ
ಒಬ್ಬ ಮಠಾಧಿಪತಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಾಯಕನಾಗಲು, ಅವರು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾಗಿಯೇ ಅಲ್ಲ, ಸಮಾಜದ ಆಧಾರಸ್ತಂಭವಾಗಬೇಕು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಠವನ್ನು ಕೇವಲ ಪೂಜೆ-ಪಠಣಗಳ ಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿಸದೆ, ಜ್ಞಾನ, ಸೇವೆ, ಶಾಂತಿ, ಪ್ರಗತಿಯ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ, ಅವರು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಠಾಧಿಪತಿಯಾಗಬಹುದು.