“ನ್ಯಾಯವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ತಲುಪಬೇಕು” ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ.
ಸಮಾಜದ ದುರ್ಬಲರು, ಬಡವರು, ಅಶಿಕ್ಷಿತರು, ಹಿಂದುಳಿದವರು ಹಾಗೂ ಮಾಹಿತಿ ಕೊರತೆ ಹೊಂದಿದವರು ನ್ಯಾಯದಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುತ್ತಾರೆ.
ಇವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ನ್ಯಾಯದ ಬೆಳಕಿಗೆ ಕರೆತರಲು ರೂಪುಗೊಂಡ ಮಹತ್ವದ ಸಮಾಜಮುಖಿ ಚಳುವಳಿಯೇ ನ್ಯಾಯ ವಂಚಿತರ ಅಭಿಯಾನ.
೧. ಅಭಿಯಾನದ ತತ್ವ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ
🔸 ನ್ಯಾಯದಿಂದ ವಂಚಿತರಾದವರು ಯಾರು?
ನ್ಯಾಯದಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗುವವರು ಇವರಾಗಿರಬಹುದು:
ಕಾನೂನು ತಿಳುವಳಿಕೆ ಕಡಿಮೆ ಇರುವವರು
ಹಣಕಾಸಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದವರು
ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದವರು
ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಭಯದಿಂದ ಮಾತನಾಡದವರು
ಸಾಕ್ಷಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದವರು
ದೂರು ಕೊಡಲು ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಮಾರ್ಗ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದವರು
ಈ ಅಭಿಯಾನ ಇವರಿಗೆ “ನ್ಯಾಯ ಕಾಣುವುದಲ್ಲ, ನ್ಯಾಯ ದೊರೆಯುವ” ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.
೨. ಅಭಿಯಾನದ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಗಳು
1. ಕಾನೂನು ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಲುಪಿಸುವುದು
ನ್ಯಾಯವು ಶ್ರೀಮಂತರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬಡವರಿಗೆ ಕೂಡ ಸಮಾನವಾಗಿ ಸಿಗಬೇಕು.
2. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವುದು
“ನನ್ನ ಹಕ್ಕು ಏನು?” ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಕೊಡುವುದು.
3. ದುರ್ಬಲರಿಗೆ ಶಕ್ತಿ ನೀಡುವುದು
ಭಯ, ಒತ್ತಡ, ದೌರ್ಜನ್ಯದಿಂದ ನ್ಯಾಯ ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟವರಿಗೆ ಹೋರಾಡಲು ಧೈರ್ಯ ತುಂಬುವುದು.
4. ಉಚಿತ ಕಾನೂನು ನೆರವು
ವಕೀಲರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ, ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲಿಸುವುದು, ದಾಖಲೆ ತಯಾರಿಕೆ — ಎಲ್ಲವೂ ಉಚಿತ.
5. ಕಾನೂನು ಶಿಕ್ಷಣ
ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸರಳ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಅರಿವು ನೀಡುವುದು.
೩. ಅಭಿಯಾನದ ಕಾರ್ಯಪದ್ಧತಿ – ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ?
🔹 A. ಗ್ರಾಮ ಮಟ್ಟದಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದವರೆಗೆ ಜಾಲವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಗ್ರಾಮ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಹಾರ ಕೇಂದ್ರಗಳು
ತಾಲೂಕು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಸಲಹಾ ವೇದಿಕೆ
ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಕೀಲರ ಪ್ಯಾನೆಲ್
ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಘಟಕ
🔹 B. ದೂರು ಸಂಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಜನರು ಅನುಭವಿಸಿದ ಅನ್ಯಾಯಗಳನ್ನು:
ವ್ಯಕ್ತಿಗತವಾಗಿ
ದೂರವಾಣಿ ಮೂಲಕ
ಪರಿಷತ್ ಸದಸ್ಯರ ಮೂಲಕ
ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳಲ್ಲಿ
ನೇರವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಬಹುದು.
🔹 C. ತಕ್ಷಣದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ
ವಕೀಲರು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವಕರು, ನಿವೃತ್ತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು—ತಕ್ಷಣ ಪರಿಹಾರ ಸೂಚನೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
🔹 D. ವಕೀಲರೊಂದಿಗೆ ನೇರ ಸಂಪರ್ಕ
ಪ್ರತಿ ಪ್ರಕರಣಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬ ವಕೀಲ ಅಥವಾ ಸಲಹೆಗಾರನನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
🔹 E. ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಧಾನ
ಬಹುತೇಕ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಕೋರ್ಟ್ಗೆ ಹೋಗದೆ
ಸಂಧಾನ – ಮಾತುಕತೆ – ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಮೂಲಕ ಬಗೆಹರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
೪. ಅಭಿಯಾನದ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು
1. ಮಹಿಳಾ ನ್ಯಾಯ
ಗೃಹ ಹಿಂಸೆ
ದೌರ್ಜನ್ಯ
ಆಸ್ತಿಯ ಹಕ್ಕು
ಉದ್ಯೋಗ ಸ್ಥಳದ ಕಿರುಕುಳ
2. ಮಕ್ಕಳ ನ್ಯಾಯ
ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ
ಬಾಲವಿವಾಹ
ಶಿಕ್ಷಣ ಹಕ್ಕು
ದೌರ್ಜನ್ಯ ತಡೆ
3. ಕೃಷಿಕರ ನ್ಯಾಯ
ಸಾಲದ ಶೋಷಣೆ
ಭೂ ವಿವಾದ
ಬೆಳೆ ಬೆಲೆಯ ಅನ್ಯಾಯ
4. ಕಾರ್ಮಿಕರ ನ್ಯಾಯ
ವೇತನ ವಂಚನೆ
ಅಪಘಾತ ಪರಿಹಾರ
ಶ್ರಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲನೆ
5. ವಯೋವೃದ್ಧರ ನ್ಯಾಯ
ಆಸ್ತಿ ವಂಚನೆ
ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ
ಪಿಂಚಣಿ ತೊಂದರೆ
6. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು
Ration, Pension, Government schemes
ದಾಖಲೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು
ಪೊಲೀಸ್ ದೌರ್ಜನ್ಯ
೫. ಅಭಿಯಾನದಿಂದ ಆಗುವ ಸಮಾಜಮುಖಿ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು
1. ಅನ್ಯಾಯ ಕಡಿಮೆ, ನ್ಯಾಯ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದು
ಜನರು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
2. ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಹೊಡೆತ
ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಡಿಮೆ.
3. ಭಯವಿಲ್ಲದ ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಾಣ
ಸದ್ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.
4. ಬಡವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ದೊರಕುವುದು
ಕಾನೂನು ಶ್ರೀಮಂತರ ಆಯುಧವಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವುದು.
5. ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮನಿಷ್ಠೆ ಸ್ಥಾಪನೆ
೬. ಅಭಿಯಾನಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಬೆಂಬಲ
ವಕೀಲರ ಸ್ವಯಂಸೇವೆ
ನಿವೃತ್ತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ
ಯುವಕರ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಕಾರ್ಯ
ಮಹಿಳಾ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಿಕೆ
ಧಾರ್ಮಿಕ / ಸಾಮಾಜಿಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ಗಳ ಸಹಕಾರ
ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಜಾಗೃತಿ
೭. ಸಂಕೇತ ವಾಕ್ಯಗಳು (Slogans)
“ನ್ಯಾಯ ಎಲ್ಲರಿಗೂ—ವಂಚಿತರಿಗೂ ಕೂಡಾ!”
“ಅನ್ಯಾಯ ಎದುರಿಸಲು ನಾವು ಇದ್ದೇವೆ!”
“ನ್ಯಾಯ ಬಾಗಿಲು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತೆರೆದಿದೆ.”
“ಹಕ್ಕಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿ, ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಿ.”
“ನ್ಯಾಯದಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗಬೇಡಿ—ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಇರಲಿ.”
ಸಮಾರೋಪ
ನ್ಯಾಯ ವಂಚಿತರ ಅಭಿಯಾನ
ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯದ ಬೆಳಕನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮುಟ್ಟಿಸಲು,
ಅನ್ಯಾಯ ಅನುಭವಿಸಿದವರ ಕೈ ಹಿಡಿದು ನಿಲ್ಲಿಸಲು,
ಭಯವಿಲ್ಲದ, ಸಮಾನತೆಯ, ಮಾನವೀಯ ಸಮಾಜ ಕಟ್ಟಲು
ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯವಾದ ಜನಪರ ಚಳುವಳಿ.