ಜಾತಿ ಗಣತಿ (Caste Census) ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ (Development Census) ಎಂಬುದು ಸಮಾಜದ ನಿಜಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿಯುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಸಮಾನತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಬಹುದು. ಈ ಅಭಿಯಾನದ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳ ನಿಖರ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದು, ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು.
೧. ಜಾತಿ ಗಣತಿ – ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯತೆ
ಅರ್ಥ: ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಯಾವ ಜಾತಿ, ಸಮುದಾಯಗಳು ಎಷ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದು.
ಅಗತ್ಯತೆ:
ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿ, ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು.
ಶಿಕ್ಷಣ, ಉದ್ಯೋಗ, ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತೊಂದರೆ ಇದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು.
ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಸಾಧಿಸಲು ಹಾಗೂ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಂಚಲು.
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿಸಲು.
೨. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ – ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯತೆ
ಅರ್ಥ: ಜನರ ಆರ್ಥಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಆರೋಗ್ಯ, ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಜೀವನಮಟ್ಟದ ವಿವರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದು.
ಅಗತ್ಯತೆ:
ಬಡತನ, ನಿರುದ್ಯೋಗ, ಶಿಕ್ಷಣ ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು.
ನಗರ–ಗ್ರಾಮ, ಶ್ರೀಮಂತ–ಬಡ, ಮಹಿಳೆ–ಪುರುಷ, ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ–ಅಶಿಕ್ಷಿತ ಇವುಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು.
ಸರ್ಕಾರದ ಯೋಜನೆಗಳು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಗುರಿ ತಲುಪಿದವೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು.
ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಲಾಭಗಳನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಹಂಚಲು.
೩. ಜಾತಿ ಗಣತಿ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ – ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕತೆ
ಜಾತಿ ಗಣತಿ ಸಮಾಜದ ಸಂರಚನೆಯ ಅಳತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ ಸಮಾಜದ ಬದುಕಿನ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅಳತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಎರಡನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ:
ಯಾವ ಜಾತಿ, ಸಮುದಾಯ ಹಿಂದುಳಿದಿದೆ ಎಂಬುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ,
ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯದ ಯಾವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
೪. ಅಭಿಯಾನದ ಗುರಿಗಳು
ಸಮಾಜದ ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ.
ಅಸಮಾನತೆಗಳ ನಿವಾರಣೆ – ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಲು.
ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ – ಯಾರೂ ಕಡೆಗಣನೆಗೊಳಗಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು.
ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ – ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು.
ಯುವಜನ ಶಕ್ತಿ ಬಳಕೆ – ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ನಿಖರ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಲು.
೫. ಅಭಿಯಾನದ ಕಾರ್ಯಪಧ್ಧತಿ
ಗ್ರಾಮ ಮಟ್ಟದಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದವರೆಗೆ ಸಮೀಕ್ಷೆ.
ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆ – ಡಿಜಿಟಲ್ ಪೋರ್ಟಲ್, ಮೊಬೈಲ್ ಆಪ್ ಬಳಕೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಸಹಭಾಗಿತ್ವ – ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕಾಗಿ.
ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳು – ಜನರಲ್ಲಿ ಗಣತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮಹತ್ವ ತಿಳಿಸುವುದು.
ಪ್ರತಿವರ್ಷದ ವರದಿ – ಗಣತಿ ಫಲಿತಾಂಶ ಆಧಾರಿತ ವರದಿ ಪ್ರಕಟಿಸುವುದು.
೬. ಘೋಷವಾಕ್ಯಗಳು
“ಜಾತಿಯ ಅಂಕಿ ತಿಳಿದು, ನ್ಯಾಯದ ದಾರಿ ತೆರೆದು.”
“ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿಯೇ ಸಮಾನತೆಗೆ ಸೇತುವೆ.”
“ಮಾಹಿತಿಯಿಂದಲೇ ಸಮಾನತೆ – ಸಮಾನತೆಯಿಂದಲೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.”
“ಜಾತಿ–ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ: ಸಮಾಜದ ನಿಜ ಮುಖ.”
೭. ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು
ನ್ಯಾಯದ ಹಂಚಿಕೆ – ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಸಮಾನ ವಿತರಣೆಯು ಸಾಧ್ಯ.
ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವೇಗ – ಹಿಂದುಳಿದ ಸಮುದಾಯಗಳು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ.
ನೀತಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ – ಜನರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ನೀತಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವಾಸ.
ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ – ಅಸಮಾನತೆ ಕಡಿಮೆ, ಏಕತೆ ಹೆಚ್ಚಳ.
ಭವಿಷ್ಯದ ದಿಕ್ಕು – ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾರ್ಗ.
ಈ ಅಭಿಯಾನದ ಸಾರಾಂಶ:
“ಜಾತಿ ಗಣತಿ ಸಮಾಜದ ನೆಲೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗಣತಿ ಸಮಾಜದ ಬೆಳಕು. ಇವೆರಡರ ಸಂಗಮವೇ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.”